سماع قلمسماعی منک، وجدی فیک، سکری فی کلامی لک...

روایت، تعاریف و انواع

روایت شرحی از رویدادهای مرتبط و متوالی (زنجیره‌­وار) است که واقعی و یا تخیلی هستند که در قالب کلمات مکتوب یا شفاهی و یا تصاویر ثابت یا متحرک ارائه می‌­شود. Narrative از ریشه لاتین narrare به معنای گفتن to tell می­‌آید که این کلمه لاتین نیز ریشه در صفت gnarus معنای آگاه (knowing) و متخصص و کاردان (skilled) دارد. در فارسی روایت به معنای بازگفتن، بازگفت، رویدادگویی، نقل سخن و یا خبر از کسی و گفتار و مترادف حدیث، حکایت، داستان و نقل است.

روایت می‌­تواند در دسته­‌های متعدد از نظر مضمون و فرم طبقه­‌بندی شود. 

تعاریف برخی از گونه­‌های روایت 

داستان تاریخی

داستان تاریخی نوعی از کتاب‌نویسی است که مرز میان تاریخ و ادبیات به‌شمار می‌رود. در این گونه کتاب‌ها معمولاً از هیچ منبعی یاد نشده یا از منابع کمی یاد می‌شود. در رمان تاریخی دروغ بودن یا حقیقت داشتن مطلب مهم نیست بلکه نوع نوشتار اهمیت دارد و کتاب از نظر ادبی حائز ارزش است. این کتاب‌ها معتبر محسوب نشده و در مباحث تاریخی تقریباً بی‌ارزش محسوب می‌شوند.

حکایت

حکایت نوعی از داستان کوتاه است که در آن درس یا نکته‌ای اخلاقی نهفته است. این درس یا نکته بیشتر در پایان حکایت بر خواننده آشکار می‌شود. شخصیت‌های حکایت آدم‌ها، حیوانات یا اشیای بی‌جانند. زمانی که حیوانات شخصیت حکایتند، مانند انسان‌ها سخن می‌گویند و احساسات انسانی از خود نشان می‌دهند. یکی از بهترین نمونه‌های حکایت در زبان فارسی را می‌توان در هزار و یک شب دید. حکایت‌ها معمولاً طوری نوشته می‌شوند که خواننده به سادگی آن‌ها را درک کند. ادبیاتی را که در حکایت‌ها به کار برده می‌شود، ادبیات تعلیمی می‌نامند. برخی حکایت‌ها از نسلی به نسل دیگر بازگو می‌شود. بیشتر در حکایت با استعاره از اشیا یا حیوانات، نابخردی انسان در رفتار و منشش به او نشان داده می‌شود. گاهی حکایت آکنده از طنز یا هزل است.

فولکلور

باور عامیانه یا فولکلور (به فرانسوی) را می‌توان مجموعه‌ای شامل افسانه‌ها، داستان‌ها، موسیقی، تاریخ شفاهی، ضرب‌المثل‌ها، هزلیات، باورهای عامه، رسوم دانست. فولکلور از دو کلمۀ انگلیسی فولک به معنی توده و لور به معنی دانش تشکیل شده‌است. فولکلور را بیشتر در بررسی توده‌های عامی مردم می‌جویند. معمولاً در میان اقوام قدیمی به جز قبایل وحشی نمونه‌هایی از فولکلور یافت می‌شود. واژه فولکلور را برای اولین بار ویلیام تامس عتیقه‌شناس انگلیسی در مقاله‌ای که موضوع آن بحث درباره دانش عامیانه و آداب و رسوم سنتی بود بیان داشت. این اصطلاح از نیم قرن پیش نیز در ایران و ادبیات آن راه یافته‌است و به‌تدریج این اصطلاح به‌معنی دانش عامیانه و دانستنی‌های تودۀ مردم رواج یافت و «فرهنگ عامه»، «فرهنگ عامیانه»، «فرهنگ توده» و «فرهنگ مردم» نامیده شد.

افسانه

اَفسانه که در زبان پارسی میانه به آن afsân می‌گفتند، به معنای داستانی خیالی است که ساری و رایج بوده باشد و احیاناً راست پنداشته بشود یا زمانی راست پنداشته شده باشد. تفاوت افسانه با tall tale اساساً از نظر قدمت داستان است و اینکه در افسانه از اغراق برای بزرگنمایی قهرمان داستان استفاده می­‌شود اما در tall tale آنقدر از اغراق استفاده می‌­شود تا جایی که تمام داستان را دربرمی‌­گیرد.

اسطوره

در فهم عامه و در برخی از فرهنگ‌ها، اسطوره (اساطیر) معنیِ «آنچه خیالی و غیر واقعی است و جنبه افسانه‌ای محض دارد» یافته‌است؛ اما اسطوره را باید داستان و سرگذشتی مینَوی دانست که شرح عمل، عقیده، نهاد یا پدیده‌ای طبیعی است که دست‌کم بخشی از آنها از سنت‌ها و روایت‌ها گرفته شده و با آیین‌ها و عقاید دینی پیوندی ناگسستنی دارد. در اسطوره سخن از این است که چگونه هر چیزی پدید می‌آید و به هستی خود ادامه می‌دهد. اسطوره واژه‌ای معرَّب است که از واژه یونانی هیستوریا (historia) به معنی «جستجو، آگاهی، داستان» گرفته شده‌است. نجف دریابندری در کتاب افسانه اسطوره توضیح داده‌است که این واژه در زبان فارسی پیشینه چندانی ندارد و معادل فارسی دقیق‌تر برای لفظ myth و mytos («شرح، خبر، قصه») در زبان‌های اروپایی، در فارسی «افسانه» می‌باشد.

حماسه

حماسه گونه‌ای از متون وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد. محققان منظومه‌های حماسی را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: منظومه‌های حماسی طبیعی و ملی که خود به دو گونه حماسه‌های اساطیری و پهلوانی مانند قسمت عمده‌ای از شاهنامه و منظومه‌های حماسی تاریخی مانند اسکندرنامه بخش می‌شود و منظومه‌های حماسی مصنوع همچون هانرید اثر ولتر. حماسه‌ها عموماً منظوم نوشته می‌شوند. یَلنامه و پهلوان‌نامه واژه‌هایی پارسی‌تبار و برابرهای پارسی سره واژه عربی حماسه هستند. یل به معنی پهلوان است.

داستان کوتاه

داستان کوتاه گونه‌ای از ادبیات داستانی است که نسبت به رمان یا داستان بلند حجم بسیار کم‌تری دارد و نویسنده در آن برشی از زندگی یا حوادث را می‌نویسد درحالی که در داستان بلند یا رمان، نویسنده به جنبه‌های مختلف زندگی یک یا چند شخصیت می‌پردازد و دستش برای استفاده از کلمات باز است. به همین دلیل ایجاز در داستان کوتاه مهم است و نویسنده نباید به موارد حاشیه‌ای بپردازد.

رمان

رُمان یا داستان بلند (Novel) متنی روایتگر و داستانی است که در قالب نثر نوشته می‌شود. در قرن هجدهم کلمه «رمان» بیشتر برای اشاره به قصّه‌های کوتاه در مورد عشق و توطئه به کار می‌رفت. در ۲۰۰ سال اخیر رمان تبدیل به یکی از مهم‌ترین اشکال ادبی شده‌است. کلمه «رمان» از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده‌است. رمان در فارسی قالب ادبی مدرنی به‌شمار می‌رود.

فانتزی (گونۀ هنری خیال‌­پردازی)

خیال‌پردازی، (fantasy) گونه‌ای هنری است که جادو و دیگر اَشکال فراطبیعی را به عنوان عنصر اولیۀ طرح و توطئه، درون‌مایه یا فضای داستان استفاده می‌کند. این‌گونه معمولاً توسط نگاه، حس و درون‌مایه وسیع از کار اشخاص از گونه‌های علمی‌تخیلی و وحشت متمایز می‌شود، هر چند که این سه گونه نقاط مشترک بسیاری با هم دارند و مجموعاً ادبیات گمانه‌زن شناخته می‌شوند. در خیال‌پردازی قواعد و قوانین فیزیکی و طبیعی زیر پا گذاشته می‌شود و موجودات ناموجود تصویر می‌شوند. این نوع ادبی معمولاً شامل سحر و جادو، حوادث خارق‌العاده، و موجودات خیالی است.

روایت غیرخطی

تکنیکی روایی در ادبیات داستانی، فیلم و سایر قالب‌های روایی است که در آن ترتیب یا سیر زمانی رویدادها به‌هم می‌ریزد. روایت غیرخطی منطقِ علّی وقایع را با استفاده از تمهیدهایی نظیر روایت در روایت، خطوط داستانی موازی و تداعی‌های رؤیاگون دستخوش دگرگونی می‌کند. این شیوه غالباً با هدف شبیه‌سازی سازوکار حافظه و تداعی خاطره در مغز انسان به‌کار رفته است، اما دلایل استفاده از آن به این مورد منحصر نمی‌شود.

جستار

معمولاً نوشته‌ای است که در آن استدلال­‌های شخصی نویسنده مطرح می‌شود. تعریف جستار مبهم است و با رساله، مقاله، جزوه و داستان کوتاه همپوشانی دارد. جستارها به‌طور سنتی به رسمی و غیررسمی طبقه‌بندی شده‌اند. مشخصه جستارهای رسمی «هدف مهم، وقار، سازماندهی منطقی و طول» و مشخصه جستارهای غیررسمی عناصر شخصی (خود آشکارسازی، سلیقه‌ها و تجربه‌های شخصی، سبک رازآلود)، شوخ‌طبعی، شیوه مطبوع، ساختار پریشان، یا تازگی و نامتعارف بودن مضمون و… است

اتوبیوگرافی

خودزندگی‌نامه، خویش‌نامه، حسبِ‌حال، یا سرگذشت خود، زندگی‌نامه‌ای است که به‌دستِ خودِ فرد نوشته می‌شود. در روایت‌شناسی، خودزندگی‌نامه روایتی است درباره‌ی نویسنده که آشکارا یا به طور ضمنی ادعا می‌کند حقیقی یا به عبارت دیگر غیرداستانی است. خودزندگی‌نامه‌ها فرم‌های گوناگونی دارند و حتی ممکن است مانند کتاب تعلیمات هنری آدامزروایت سوم‌شخص داشته باشند. خودزندگی‌نامه مفهوم قرص و محکمی نیست و این حوزه پر است از روایت‌هایی که در قلمرو نامشخص بین خودزندگی‌نامه و داستان قرار می‌گیرند؛ مانند رمان چهره‌ی مرد هنرمند در جوانی اثر جیمز جویس یا کتاب زن جنگجو: خاطرات گذار نوجوانی در میان ارواح اثر م‍ک‍س‍ی‍ن‌ ه‍ان‍گ‌ ک‍ی‍ن‍گ‍ست‍ون.

بیوگرافی

زندگی‌نامه یا سرگذشت‌نامه سبکی در ادبیات و دیگر رسانه‌ها از جمله فیلم‌های مستند است که مربوط می‌شود به شرح و توصیف رخدادها و روند زندگی یک یا چند نفر. بیشتر زندگی‌نامه‌ها بر پایه یادداشت‌های شخصی افراد ترتیب داده می‌شوند و داستان‌هایی واقعی هستند و نه تخیلی. یک زندگی‌نامه به فهرست کردن اطلاعات در مورد یک شخص مانند زادگاه و زادروز و تاریخ رخدادها محدود نمی‌شود و به توضیح و گاه تحلیل رویدادها می‌پردازد. از کهن‌ترین نمونه‌های زندگی‌نامه می‌توان به کتاب‌های تاریخ‌نگاران یونان درباره­‌ی شرح زندگی شاهنشاهان ایران اشاره کرد از جمله کوروش‌نامه نوشته گزنفون. نخستین کتاب زندگی‌نامه در زبان فارسی نو کتاب لباب‌الالباب محمد عوفی است. در ادبیات فارسی کتاب‌های تألیف شده در سبک زندگی‌نامه را تذکره می‌گفتند.

خاطره­‌نگاری

یا شرح حال مجموعه‌ای از خاطراتی است که نویسنده در مورد لحظات زندگی یا حوادثی که به طور عمومی یا خصوصی برایش اتفاق آمده است می‌نویسد. اظهارات بیان شده در شرح حال واقعی در نظر گرفته می‌شوند. با وجود اینکه از اواخر قرن بیستم شرح حال به عنوان زیربخشی از زندگی‌نامه یا خودزندگی‌نامه در نظر گرفته می‌شود، این ژانر با تاکیدهای ظریفش از نظر فرم از آن‌ها متفاوت است. یک زندگی‌نامه یا خودزندگی‌نامه داستان «یک زندگی» را می‌گوید، در حالی که شرح حال اغلب «داستانی را از یک زندگی» مثل حوادثی برگزیده یا نکاتی از زندگی نویسنده را می‌گوید. ممکن است نویسنده شرح حال را شرح حال نویس بنامند.

تاریخ شفاهی

تاریخ شفاهی یکی از شیوه‌های پژوهش در تاریخ است که به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی بر اساس دیدگاه‌ها، شنیده‌ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می‌پردازد. 

روایت در تمام اشکال خلاقیت انسان یافت می­‌شود، هنر، سرگرمی، خطابه، ادبیات، تئاتر، موسیقی، آواز و سرودها، کمیک‌­ها، ژورنالیسم، فیلم، تلویزیون، بازی­‌های ویدیویی، رادیو، بازی‌­ها و در اجراها (performance) به طور کلی مانند برخی از نقاشی‌­ها، مجسمه‌­سازی، طراحی، عکاسی و سایر انواع هنر تجسمی مادامی که زنجیره‌ای از رویدادهارا به تصویر می­‌کشند. برخی جنبش‌­های هنری ماند هنر مدرن، روایت را به نفع انتزاع و مفاهیم ذهنی کنار زدند.

قصه‌­گویی شفاهی اولین روش بیان روایت بوده است. در دوران کودکی بیشتر مردم ، روایت برای راهنمایی آنها به سمت رفتار درخور، ارزش‌­ها، تاریخ فرهنگی و تشکیل هویت جمعی استفاده شده است که مطالعات مردم­‌شناسی در میان مردمان بومی و سنتی موید این ماجراست.

همچنین ممکن است روایت‌­ها با یکدیگر تودرتو باشند، مانند روایتی که توسط یک شخصیت غیرقابل اعتماد (راوی ناموثق که به خصوص در گونه‌­ای از رمان­‌های تخیلی یافت می‌­شود که شخصیت اصلی آن متهم، قربانی و یا از این دست است) نقل می‌­شود. یکی از مهم‌­ترین بخش‌­های روایت، شیوه روایت است، مجموعه‌­ای از روش‌­ها که برای برقراری (انتقال) روایت در طول فرآیند روایتگری استفاده می­‌شود. روایت در معنای عام آن، درکنار تفسیر، استدلال و توصیف، یکی از چهار روش گفتمان لفظی است.

روایت بیان تعدادی رویداد یا زنجیره‌­ای مرتبط از رویدادهای واقعی یا داستانی است که توسط راوی/راویان برای مخاطب/مخاطبان راوی (تفاوت این مخاطب با خواننده داستان مانند تفاوت نویسنده با راوی داستان است) بازگو می‌­شود. روایت متمایز است از توصیف چند و چونی، وضعیت یا شرایط و همچنین از بیان دراماتیک رویدادها گرچه که اثر دراماتیک می‌­تواند شامل روایت نیز باشد. روایت از مجموعه رویدادهایی شکل گرفته است که حین روایتگری (یا گفتمان) بازگو می­‌شوند، رویدادهایی که گزینش و طبق نظم معینی (پلات، طرح) جایگذاری شده‌­اند. دسته روایت از کوتاه­ترین شرح وقایع (به عنوان مثال «گربه روی تشکچه نشسته است»، و یا آیتم خلاصه اخبار) تا طولانی‌­ترین آثار تاریخی یا زندگی‌­نامه‌­ای، خاطره‌­نگاری­‌ها، سفرنامه­‌ها و همچنین رمان، تصنیف‌­ها، حماسه­‌ها، داستان­‌های کوتاه و سایر انواع داستانی. در بررسی داستان­‌ها، به طور معمول رمان‌­ها و داستان­‌های کوتاه‌­تر را به روایت اول شخص و سوم شخص تقسیم می­‌کنند. فن روایت، شیوه گفتن داستان است و شعر روایی گونه‌­ای از اشعار است که داستان تعریف می­‌کند که از اشعار دراماتیک و غزل متفاوت است. برخی نظریه­‌پردازان روایت­‌شناسی تلاش کرده‌­اند تا تمام خصوصیاتی که روایت را از غیر روایت متمایز می­‌کنند را مشخص کنند.

نظریۀ ادبی

در رویکردی نظری ادبی روایت گونه‌­ای از داستان‌­نویسی است که در آن راوی ارتباط مستقیمی با خواننده برقرار می‌­کند. تا اواخر قرن 19، نقدادبی به عنوان یک تمرین آکادمیک، صرفا با شعر سرو کار داشت (از جمله اشعار حماسی مانند ایلیاد و بهشت گمشده و درام منظوم مانند شکسپیر). غالب اشعار راوی­ای غیر از نویسنده­‌شان نداشتند. اما رمان‌ها با دیالوگ شخصیت­‌های مختلف داستان، راویان را بیشتر می­‌کند و راویانی با زاویۀ دید متمایز از دیدگاه نویسنده خلق می­‌کند. با ظهور رمان در قرن هجده، ایدۀ راوی (به جای نویسنده) مسئله راوی را یکی از برجسته­‌ترین نظریه­‌های ادبی ساخت.

رویکرد علوم اجتماعی

انسان‌ها اغلب ادعا می‌­کنند رویدادها را درک می­‌کنند آنگاه که سعی دارند یک داستان مرتبط با نتیجۀ منطقی یا یک روایت تنظیم کنند تا شرح دهند که باور آنها درمورد چگونگی وقوع این رویداد چیست. بنابراین روایت‌­ها بر پایۀ روش‌­های شناختی ما قرار می­‌گیرند و یک چارچوب روشنگر برای علوم اجتماعی فراهم می‌­کنند، به خصوص در مواردی که گردآوردن موارد کافی برای تجزیه و تحلیل­‌های آماری دشوار است. روایت اغلب در تحقیقات موردی در علوم اجتماعی به کار می‌­رود. مشخص است که در اکثر موارد ماهیت قوای اجتماعی که از خلال تفاصیل روایت­‌ها نمایان می­‌شود، برای نظریه­‌ها و سیاست­‌های اجتماعی جذاب‌­تر و مفیدتر از سایر روش‌­های تحقیق اجتماعی هستند.

جامعه­‌شناسان گوبریوم و هولشتاین به شکل‌­گیری رویکرد ساختارگرایانه به روایت در جامعه­‌شناسی کمک کرده‌­اند. از کتاب این دو نفر «هویت روایت در دنیای پست مدرن» (2000) گرفته تا متون جدیدتر مانند «تحلیل واقعیت روایت» (2009) و «انواع تحلیل روایی» (2012)، یک ساختار تحلیلی برای تحقیق داستان‌ها و قصه‌­گویی‌­ها در کلان‌روایت‌ها و خردروایت­‌ها توسعه پیدا کرد. هدف، درک جامعه­‌شناختی از متون رسمی و تجربه‌­های زیسته است.

رویکرد روان شناسانه

در فلسفه ذهن، علوم اجتماعی و سایر رشته‌های بالینی شامل پزشکی، روایت می‌تواند به جنبه­‌های روان‌شناسی بشر اشاره کند. یک فرآیند روایت شخصی شامل احساس هویت فردی یا فرهنگی شخص و ایجاد و ساخت خاطرات می­‌شود.

تقسیم‌بندی روایت مثبت و منطقی دلالت بر توسعۀ بیماری و اختلال‌های روانی دارد و اصطلاحاً گفته می‌شود که نقش مهمی را در بهبودی باز می‌کند. روایت درمانی یک مکتب روان درمانی است. روایت بیماری، یک راه برای کسی است که تحت تأثیر یک بیماری واقع شده تا تجربه‌های حسی خود را ملموس کند. آنان معمولاً از یک یا چند الگوی از پیش نظم یافته پیروی می‌کنند، روایت تلافی گونه (restitution)، روایت آشفتگی (chaos) یا روایت جست‌وجو گونه (quest).

در روایت تلافی­‌گونه شخص، بیماری را به عنوان یک حالت دائمی می‌بیند که بدتر خواهد شد و تلاش برای درمان راه به جایی نخواهد برد. هدف اولیه بازگشت همیشگی به زندگی و سلامت طبیعی است. این روایت‌­ها روایت شفا (cure) نیز گفته می‌­شوند. در روایت آشفتگی فرد، مریضی­‌اش را وضعیتی همیشگی می‌­بیند که بی­‌رحمانه بدتر نیز خواهد شد. بیماری آلزایمر از این دست بیماری­‌هاست. بیمار بدتر و بدتر می­‌شود و امیدی برای بازگشت به زندگی طبیعی نیست. در نوع اصلی سوم، روایت جست‌وجو گونه، تجربه وضعیت بیمار به عنوان یک فرصت برای دگرگون کردن خود به یک فرد بهتر از طریق غلبه بر مشکلات و بازآموزی چیزهایی که در زندگی مهم است، دیده می‌شود. عواقب جسمانی بیماری نسبت به دگرگونی روحی و روان‌شناسی از اهمیت کم­تری برخوردار است. نمونۀ بارز آن منظره­ای موفق در شفای سرطان سینه ‌است.

روایت درمانی(به انگلیسی: Narrative Therapy) یکی از مکاتب معاصر روانشناسی می باشد که در زمینه‌های مختلف بالینی، مشاوره، روان درمانی و حتی مددکاری اجتماعی نیز کاربرد دارد. این رویکرد از حدود دهۀ هفتاد و هشتاد میلادی توسط «مایکل وایت» و «دیوید اپستون» بنیان نهاده شد. رویکرد آنها به سرعت و در دهه نود میلادی در آمریکا به شهرت رسید و فراگیر شد. این شهرت، با چاپ و انتشار کتاب ها و تحقیقات مختلف این دو فرد در رابطه با روند درمان افرادی با مشکلات اختلال کم توجهی - بیش فعالی، بی‌اشتهایی عصبی و حتی اسکیزوفرنی، بیشتر شد. طی سال‌های اخیر این رویکرد روان درمانی به گسترۀ وسیع‌­تری از مشکلات پرداخت و تحقیقات زیادی انجام گرفت و امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین مکاتب روانشناسی پست مدرن مطرح می‌­باشد. «مرکز دولویچ» واقع در شهر ادلاید استرالیا که توسط مایکل وایت و همکارانش تاسیس شد، همچنان به ­عنوان مرکز اصلی آموزش و تحقیق و توسعۀ روایت درمانی فعال است. این مرکز در حال حاضر توسط عدۀ زیادی از دوستان و همکاران مایکل وایت (همسرش شریل وایت و شاگردش دیوید دنبرو و دیگران) اداره می‌شود.

روایت تاریخ شناسی

در تاریخ شناسی، بر طبق گفتۀ لارنس استون، روایت شیوۀ بیانی سنتی، توسط تاریخ نویسان مورد استفاده بوده‌است. در ۱۹۷۹، در یک دوره وقتی که تاریخ اجتماعی جدید به مدل تحلیلی علمی–اجتماعی نیاز داشت، استون روایت عقب‌گردی را کشف کرد. لارنس استون این موضوع رادر سال ۱۹۷۹ شروع کرد. او روایت را این گونه تعریف کرد: به ترتیب وقوع سازمان یافته‌ است، روی داستان منسجم متمرکز می‌شود، جنبۀ توصیفی آن نسبتاً بیش از جنبه تحلیلی است، برای مردم صرفاً به عنوان یک توصیف خیالی اهمیتی نداشت بلکه با ویژه و خاص بودن بیش از اجتماعی و آماری بودن سروکار داشت. وی گفت که "بیشتر تاریخ نویسان در حال تلاش برای پی بردن به اینکه چه چیزی در ذهن مردم گذشته بود و چه چیزی زندگی گذشته، دوست داشتنی بود، هستند، سوالاتی که مارا به ضرورت استفاده از روایت آگاه می‌کند. تاریخ نویسان ملزم به نزدیک شدن به علوم اجتماعی هستند، به هر حال از محدودیت روایت و برتری آن برای حکایت، نسبت به تحلیل و تمثیل‌های زیرکانه بیش از نظم (قاعده) آماری انتقاد شده‌است.

روایت در موسیقی

خطی بودن یکی از ویژگی‌های روایت چندگانه است که می‌تواند در یک ترکیب موسیقی یافت شود. از نظر موسیقی شناس آمریکایی، ادوارد کون، اصطلاح روایت در زبان تحلیلی موسیقی به کار برده می­‌شود. چندین دیدگاه در مورد مفهوم روایت در موسیقی و نقش آن وجود دارد. یکی از آنها نظریۀ تئودور آدورنو است: «موسیقی خود را می‌نوازد، زمینه خاص خودش است، بدون روایت روایت می‌کند». دیگری از کارولین ابیت است: «رفتارهای معینی که در موزیک تجربه شده است، صدای روایت را تشکیل می‌­دهد». همچنان دیگران استدلال کرده‌اند که روایت اقدامات نشانه‌­شناسانه­‌ای است که می‌تواند تجزیه و تحلیل موسیقی را غنی کند.

فیلم روایی

صورتی از فیلم است که یک داستان یا حادثه را به نمایش می‌گذارد. در این سبک فیلم، روایت‌کننده یا شخصیت‌های فیلم کمک می‌کنند تا داستان، واقعی جلوه کند. فیلم روایی ممکن است فیلمی براساس واقعیت یعنی فیلم مستند باشد و می‌­تواند از پویانمایی نیز استفاده کند.

روایت تاریخ

روایت تاریخ یک ژانر تاریخی واقعی است که از زمان‌بندی (شرح وقایع به ترتیب زمانی) به عنوان چارچوب آن استفاده می­‌کند (برخلاف بررسی ریشه­‌ای یک موضوع تاریخی).

شعر روایی

شعری که یک داستان می­‌گوید.

عکاسی روایی

عکاسی‌­ای که برای گفتن یک داستان استفاده می‌­شود و یا در ارتباط با داستان‌­هاست.